Tìm hiểu mô hình dạy học 5E trong giáo dục STEAM

Giáo dục STEAM không còn là thuật ngữ xa lạ với nền giáo dục hiện đại. Thế nhưng STEAM ở Việt Nam chỉ thịnh hành trong khoảng thời gần đây. Yêu cầu đặt ra của thế hệ tương lai nước nhà nếu muốn trở thành công dân toàn cầu và có cơ hội bứt phá trong nền cách mạng công nghiệp thì việc tiếp cận STEAM là vô cùng cần thiết.

Nền giáo dục nước ta hiện đang được triển khai xây dựng từ nội dung, phương pháp đến hình thức tổ chức và quản lý theo định hướng giáo dục STEAM. Nhằm đáp ứng nhu cầu cung cấp nguồn nhân lực cho nền công nghiệp hiện đại 4.0 đội ngũ cán bộ giáo viên, học sinh nước ta đã và đang nỗ lực không ngừng. Vì thế cho nên mô hình giáo dục tiên tiến này hứa hẹn sẽ phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

1. Lý do vì sao mô hình giáo dục STEAM trở thành xu thế phát triển trong giáo dục?

Có nhiều người quan niệm rằng STEAM chỉ dành để đào tạo ra những giáo sư, nhà khoa học…Suy nghĩ này không hoàn toàn sai nhưng chưa thực sự đầy đủ về Steam.

Gía trị cốt lõi của STEAM chính là hiện thực hóa những kiến thức trong sách vở thành những hành động, khuyến khích việc tư duy để tìm cách giải quyết các vấn đề trong đời sống thực tiễn.

Cách giáo dục Steam thực chất là việc tích hợp kiến thức trong tất cả các bộ môn từ đó ứng dụng những lý thuyết vào thực hành, đề cao năng lực giải quyết vấn đề của trẻ. Nói cách khác học sinh, sinh viên sẽ được thực tế hóa những kiến thức sách vở bằng các tình huống và vấn đề trong thực tế. Mục đích cuối cùng là khơi gợi khả năng tìm tòi, chọn lục và tư duy, giúp các em nhớ lâu hơn, sâu hơn không còn học một cách thuộc lòng và sáo rỗng.

2.Mô hình dạy học 5E trong giáo dục STEM là gì?

2.1 Khái niệm giáo dục 5E là gì?

Cụm từ 5E được kết hợp bởi 5 yếu tố đó là: Engage ( Gắn kết), Explore ( Khảo sát), Explain ( Giải thích), Elaborate ( Áp dụng cụ thể), Evalulue ( Đánh giá).

Mô hình 5E dựa trên lý thuyết kiến tạo nhận thức trong quá trình học. Từ đó học sinh, sinh viên sẽ xây dựng những kiến thức mới dựa trên những trải nghiệm trước đó.

Để giúp bạn đọc hiểu hơn về mô hình dạy học 5E chúng ta cùng tìm hiểu một số đặc điểm sau đây.

2.2 Đặc điểm của mô hình dạy 5E

Giống như cách gọi của nó, 5E bao gồm 5 giai đoạn và tương ứng với từng giai đoạn là những đặc điểm nổi bật.

Engage ( Gắn kết)

Đây là giai đoạn mở đầu của quá trình học tập, là thời điểm để giáo viên tìm hiểu về kiến thức sẵn có của học sinh, đồng thời xác định những lỗ hổng. Quan trọng là người dạy cần khuyến khích học sinh để kích thích sự hứng thú trong việc tìm hiểu những kiến thức sắp tới.

Phương pháp này khá đơn giản giáo viên có thể gợi cho học sinh đặt ra những câu hỏi mở hoặc ghi chép những gì đã biết.

Nhiệm vụ của giáo viên thu hút sự chú ý của học sinh và tạo không gian kết nối trong lớp học, giúp học sinh móc xích những kiến thức cũ và mới một cách hiệu quả nhất.

Nhiệm vụ của học sinh: Liên hệ với những trải nghiệm trước đó và tìm hiểu cách thức tiếp nhận các khái niệm mới.

Explore ( Khảo sát)

Học sinh sẽ được khám phá những kiến thức mới thông qua trải nghiệm cụ thể. Giáo viên có nhiệm vụ cung cấp những kiến thức mang tính nền tảng, dựa vào đó học sinh có thể tiếp thu cái mới.

Lúc này công cụ học tập được phát huy tối đa chức năng của mình, thông qua quá trình quan sát, thu thập số liệu hay thực hành các thí nghiệm học sinh được trực tiếp khám phá và thực hiện thực tế.

Explain ( Giải thích)

Giai đoạn này giáo viên có nhiệm vụ hướng dẫn học sinh tổng hợp những kiến thức mới và đặt ra những câu hỏi nếu có thắc mắc. Các em sẽ được tạo điều kiện để trình bày, miêu tả hay phân tích những gì đã quan sát được ở bước Khám phá.

Đồng thời lúc này giáo viên giới thiệu cho học sinh những kiến thức mới, khái niệm mới…làm sao cho các em hiểu được thế nào là sự kết nối và liên hệ với các trải nghiệm trước đó. Để đem lại hiệu quả cao trong giai đoạn này giáo viên nên yêu cầu học sinh của mình chia sẻ những gì đã thu nhận được trong quá trình khám phá.

Elaborate ( Áp dụng cụ thể)

Mục đich chính của giai đoạn này là tạo cho học sinh môi trường thuận lợi nhất để áp dụng những gì đã được học trong giai đoạn Giải thích. Giáo viên đóng vai người hướng dẫn giúp học sinh vận dụng và thực hành. Từ đó để các em hiểu sâu sắc hơn các vấn dề và thành thạo các kỹ năng hơn. Đây là giai doạn giúp các em củng cố kiến thức trước khi đánh giá qua bài kiểm tra.

Evalulue ( Đánh giá)

Có 2 hình thức để đánh giá học sinh đó là qua các bài kiểm tra hoặc qua các câu hỏi nhanh. Trong đó giáo viên cũng có thể quan sát quá trình làm việc nhóm để thấy sự tương tác và tính xây dựng của từng em. Có nhiều cách đánh giá học sinh thế nhưng mục đích chính là nhận biết quá trình tiếp thu nhận thức và năng lực của học sinh. Từ đó có sự điều chỉnh và hỗ trợ phù hợp giúp các em tiến bộ hơn.

2.3 Hiệu quả của mô hình 5E

Mô hình 5E trở thành công cụ hữu hiệu trong việc dạy và học theo phương pháp STEAM. Nó khiến việc học và dạy trở nên hệ thống và có tính liền mạch hơn. Hay nói cách khác học sinh sẽ thấy việc ghi nhớ và hiểu vấn đề tốt hơn khi học theo mô hình 5E.

Giáo viên sẽ bớt gánh nặng bài giảng và quá trình lên giáo án cũng đơn giản hơn. Thay vì bài giảng có quá nhiều lý thuyết thì với 5E thời lượng giảng dạy được rút ngắn thay vào đó là thực hành và khám phá.

Đối với các giáo viên STEAM triển khai mô hình 5E là một bước đột phá khiến họ hào hứng hơn, nội dung giảng dạy được triển khai bài bản và thuận tiện, không xảy ra tình trạng bỏ sót kiến thức.

Do vậy việc áp dụng mô hình dạy học 5E giúp giáo viên rất nhiều trong việc tìm trọng tâm bài giảng và dẫn dắt học sinh thực hiện từng bước bài bản và khoa học. Mục đích cuối cùng là tăng khả năng nhận thức  của người học và biết cách ứng dụng những kiến thức đã học vào thực tế tốt hơn.

2.4 Những cải tiến mới của mô hình 5E

Trong những năm gần đây phương pháp 5E liên tục được cải cách thế nhưng nhìn chung giá trị cốt lõi của nó không thay đổi.

Chẳng hạn có đề xuất thêm phương án 7E thêm 2 giai đoạn là Mở rộng và Khơi gợi.

Còn với những môn công nghệ đặc thù tính thực hành cao thì áp dụng mô hình EPD – 5E, chủ yếu đề cao yếu tố công nghệ trong phương pháp này.

2.5 Những điều cần lưu ý khi áp dụng dạy học theo mô hình 5E

Tuy mô hình 5E mang lại nhiểu hiệu quả trong việc tích hợp STEAM, thế nhưng việc triển khai và áp dụng nó cũng cần lưu ý một số yếu tố.

Thời gian cho các chu trình nên được thiết kế phù hợp, thường trong đơn vị từ 2-3 tuần. Như vậy vừa không hạn chế các hoạt động khám phá của học sinh, vừa không gây áp lực cho giáo viên, bên cạnh đó sẽ không làm giảm sút sự hứng thú trong việc tiếp nhận kiến thức mới của học sinh.

Không nên bỏ qua một giai đoạn nào hay đảo lộn trật tự của mô hình 5E, bởi sự thay đổi này ít nhiều ảnh hưởng đế nhận thức và năng lực của người tiếp nhận.

Khi áp dụng giảng dạy theo mô hình 5E phải linh hoạt trong bước đánh giá, nên kết hợp các đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết. Bước này có thể tiến hành song sơng với các bước khác, không nhất thiết phải đặt cuối quá trình học.Bởi vì các hoạt động của người học rất cần những đánh gía và phản hồi kịp thời để học sinh tiếp thu hoặc sửa sai đúng lúc.

Cần phân bổ thời gian hợp lý cho mỗi giai đoạn, nếu quá dài hoặc quá ngắn mô hình này sẽ không còn hiệu quả.

Theo nhiều khảo sát thực tế bên cạnh những giáo viên áp dụng 5E chuẩn xác vẫn có một số người áp dụng không thống nhất. Sự không nhất quán so với mô hình 5E chuẩn dễ khiến người học hiểu nhầm và hạn chế sự tư duy, sáng tạo. Vì vậy giáo viên cần xây dựng chi tiết và bám sát mục tiêu của từng giai đoạn và đề ra chu trình học hiệu quả.

3. Kết luận

Mô hình giáo dục 5E là một cách tiếp cận có hệ thống, phát huy vai trò người học là trung tâm. Tính hệ thống và liên tục của 5E giúp học sinh phát triển đồng thời nhiểu kiến thức và kỹ năng của mình.

Mô hình 5E đã và đang chứng minh tính ưu việt hơn hẳn phương pháp giáo dục truyền thống. Chính vì vậy mô hình này đang được nhiểu quốc gia trên thế giới áp dụng. Tuy nhiên yêu cầu đặt ra cho giáo viên khi dạy học theo phương pháp 5E cần tìm hiểu thật kỹ và bám sát các tiêu chí của mô hình này. Có như vậy mới đem lại hiệu quả giảng dạy cao.